1- دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران 2- گروه روان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده: (3280 مشاهده)
زمینه و هدف: اختلال نافرمانی مقابله‌ای یکی از شایع‌ترین اختلالات رفتاری در کودکان است که موجب تخریب شدید روابط بین‌فردی کودک می‌شود. از این‌رو هدف پژوهش حاضر مطالعه کیفیت رابطۀ والد-کودک و خواهر-برادر در خانواده‌های با و بدون فرزند مبتلا به نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای بود. روش: طرح این پژوهش، توصیفی از نوع علّی-مقایسه‌ای است. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی (پایه سوم تا ششم) با و بدون نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای در سال تحصیلی 96-95 شهرستان رودسر بود که 130 نفر از آنها (65 نفر در هر گروه) به روش نمونهگیری در دسترس به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس درجه‌بندی اختلال نافرمانی مقابله‌ای (هومرسون و همکاران، 2006)، مقیاس رابطه والد-فرزند (فاین و همکاران، 1983)،پرسشنامه شاخص‌های رفتاری خواهر-برادران (هترینگتون و همکاران، 1999) و نیز مصاحبه بالینی نیمهساختاریافته بود. داده‌های به دست آمده با استفاده از آزمون تی و تحلیل واریانس چندمتغیره تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میان گروه با و بدون نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای از لحاظ کیفیت رابطه پدر-کودک، کیفیت رابطه مادر-کودک، کیفیت رابطه کلی والد-کودک،و نیز کیفیت رابطه خواهر-برادر تفاوت معنادار وجود دارد؛ به طوری‌که میانگین گروه دارای نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابله‌ای در هریک از این متغیرها به صورت معناداری کمتر از گروه بدون نشانه‌های اختلال است (001/0>P). نتیجه‌گیری: رفتارهای کودک مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای، به طور متقابل، منجر به رفتارهای والدگری نامناسب از سوی پدر و مادر، تعارضات بین خواهر و برادر و در نتیجه تضعیف کیفیت روابط بین اعضای خانواده می‌شود.
