چکیده

 زمینه و هدف: تولد کودک با تأخیرتحولی می‌تواند به همراه خود، مشکلات جدید و مضاعفی را برای والدین این کودکان به دنبال داشته باشد، اغلب برای چنین والدینی مخصوصاً مادران تنش، تجربیات و پاسخ‌های هیجانی از قبیل افسردگی، اضطراب و آشفتگی‌های روانی دیگر رخ می‌دهد، که اینها ارتباط مستقیمی با مسائل کود‌ک دارند. پژوهش حاضر به‌منظور پیش‌بینی تنش والدینی و آشفتگی‌روان‌شناختی مادران بر اساس مشکلات‌رفتاری و کارکردهای‌انطباقی کودکان دبستانی با تأخیرهای‌تحولی انجام شد.

روش‌: طرح پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی است. داده­های پژوهش با روش مدل‌یابی معادلات‌ ساختاری با استفاده از نرم‌افزار لیزرل تحلیل شده است..جامعه آماری این پژوهش تمامی کودکان 11-6 ساله با تأخیرهای‌تحولی شامل کودکان مبتلا به اوتیسم مراجعه‌کننده به مراکزآموزشی و توان‌بخشی و دانش‌آموزان مدارس با نیازهای ویژه شهر تبریز در سال تحصیلی 94-1393 را شامل می‌شد. در این پژوهش از روش نمونه­گیری در دسترس استفاده شد. پس از توضیح اهداف پژوهش برای مادران و جلب رضایت آگاهانه از آنها، مقیاس‌های ‌‌رفتار غیرعادی کودکان‌(1986)، فرم کوتاه شده آزمون علایم روانی‌(1973)‌، ‌‌مقیاس‌‌کارکرد‌انطباقی‌واینلند(1984)،‌ شاخص تنیدگی والدینی(1967) توسط مادران تکمیل شد.

یافته‌ها: داده‌های پژوهش به وسیله روش آماری مدل‌یابی ساختاری از طریق نرم‌افزار لیزرل مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. تحلیل داده‌ها نشان داد که بین مؤلفه‌های مشکلات‌رفتاری کودکان با تأخیرهای‌تحولی (با اوتیسم و بدون اوتیسم) با آشفتگی‌روان‌شناختی و تنش‌والدینی مادران آنها رابطه مثبت وجود دارد ولی بین مؤلفه‌های کارکردهای‌انطباقی این کودکان با آشفتگی‌روان‌شناختی و تنش والدینی مادران رابطه منفی وجود دارد.

نتیجه گیری: بر اساس نتایج مدل‌یابی‌ ساختاری می‌توان استنباط کرد که کارکردهای‌انطباقی و مشکلات‌رفتاری کودکان با تأخیرهای تحولی در قالب روابط‌ساختاری تغییرات آشفتگی‌روان‌شناختی و تنش‌والدینی مادران را به طور معنی‌دار تبیین کنند. به عنوان مثال متغیر خودتحریکی با ضریب بتای (24/0) و t محاسبه‌شده(72/3) قادر است 24% از تغییرات آشفتگی‌روان‌شناختی مادران را به طور معنی‌دار تبیین کنند و این متغیر با ضریب بتای(42/ 0و t محاسبه‌شده (46/5) قادر است 42% از تغییرات استرس والدینی مادران را به طور معنی‌دار تبیین کند.