1- واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران 2- گروه روان شناسی عمومی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران 3- گروه روان شناسی عمومی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران 4- گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده: (914 مشاهده)
زمینه و هدف:اختلال طیف اوتیسم، اختلالی عصب روان شناختی است که به صورت ثانویه به مشکلات در عملکردهای شخصی، اجتماعی، و تحصیلی منجر می شود. از این جهت پژوهش حاضر با هدف تدوین و اثربخشی برنامه مداخله ای مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی در مهارتهای اجتماعی و ارتباطی کودکان با اختلال طیف اوتیسم انجام شد. روش:این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری تمامی کودکان با اختلال طیف اوتیسم سطح یک 4 تا 8 سال شهر تهران در سال ۱۳۹8 و والدین آنان بود. از جامعه آماری مورد نظر تعداد 30 کودک مبتلا به اوتیسم سطح یک با استفاده از معیارهای مختلف از کلینیک پدیده به‌صورت هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه مداخله‌ای را در قالب پانزدهجلسه دریافت کرد و گروه گواه برنامه‌های معمول مرکز توانبخشی را دریافت کردند. ابزار گردآوری داده ها شامل مقیاس رتبه بندی اوتیسم گیلیام (جیمز و گیلیام، 2003)، پرسشنامه غربالگری اوتیسم با سطح یک و آسپرگر (اهلر و گیلبرگ، 1993)، و فهرست ارزشیابی اوتیسم (ریملند و ادلسون، 1999) بودند. در نهایت داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون t همبسته با آلفای تعدیل‌یافته توسطنرمافزارSPSS26 تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد برنامه مداخله ای مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی در مهارتهای اجتماعی و ارتباطی کودکان با اختلال طیف اوتیسم اثربخشی معناداری داشت (0/01P<). اندازه اثر برای مؤلفه های مهارتهای اجتماعی(0/87) و مهارتهای ارتباطی (0/92) بود. همچنین نتایج ازمون t همبسته نشان داد تأثیر برنامه آموزش ارتباط کارکردی در مرحله پیگیری نیز در مؤلفه های مهارتهای اجتماعی و ارتباطی اثربخش و پایدار بوده است. نتیجه گیری:با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مهارتهای اجتماعی و ارتباطی در کودکان اوتیسم را می‌توان با آموزش، ارتقا داده و همچنین از برنامه درمانی مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی می‌توان به‌عنوان یک مداخله اثرگذار در بهبود مهارت های اجتماعی و ارتباطی در کودکان با اختلال طیف اوتیسم استفاده کرد.
