زمینه و هدف: مشکلات روان­ شناختی کودکان با عواملی مانند مزاج و صفات شخصیتی که جنبه زیستی دارند مرتبط­­ اند. هدف پژوهش حاضر مقایسه ویژگی­ های شخصیتی با نظام­ های بازداری و فعال­ ساز رفتاری دانش ­آموزان با اختلال رفتار هنجاری، نارسایی توجه- فزون کنشی و بهنجار است.

روش: طرح پژوهش حاضر پس رویدادی بود و نمونه­ ها درگروه بالینی  به صورت دردسترس از طریق مراجعه­ کنندگان به مرکز مشاوره گرگان در سال 95-1394 انتخاب شدند و انتخاب گروه بهنجار، با استفاده از نمونه­ گیری تصادفی خوشه ­ای در مدارس آموزش عمومی صورت گرفت. پس از همتا­سازی در هر گروه 30 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه شخصیتی آیزنک (1975) و نظام­ های بازداری و فعال­ ساز رفتاری کارور و وایت (1989) بود. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندراهه و آزمون تعقیبی شفه تحلیل شد.

یافته ­ها: نتایج نشان دادگروه با اختلال نارسایی توجه-فزون کنشی، از نظر بازداری رفتاری و در زیر مقیاس فعال­ ساز رفتاری سایق و پاسخ­ دهی به رفتار در سطح پایین­ تر، اما در ابعاد جستجوی سرگرمی، روان­ آزردگی، و روان­ گسستگی در مقایسه با گروه بهنجار در سطح بالاتری قرار داشتند (p<0.05). همچنین گروه با اختلال رفتار هنجاری از نظر متغیرهای فعال­ ساز رفتاری، پاسخ ­دهی به رفتار، جستجوی سرگرمی، و روان ­گسستگی در سطح بالاتر، اما در ابعاد بازداری رفتاری و زیرمقیاس سایق در مقایسه با گروه بهنجار در سطح پایین ­تری قرار داشتند (p<0.05).

نتیجه­ گیری: ویژگی ­های شخصیتی و نظام ­های رفتاری با مشکلات رفتاری، برانگیختگی، و خطرجویی دانش ­آموزان مرتبط است؛ بنابراین توجه به این حیطه­ های کنش ­وری می ­تواند راه کارهای مفیدی به متخصصان و والدین ارایه نماید.