1- دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران 2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده: (13 مشاهده)
زمینه و هدف:دانش‌آموزان با نیازهای ویژه برای شکوفایی توانایی‌های خود به آموزش‌های ویژه و خدمات حمایتی نیاز دارند، با وجود این، روی‌آوردهای سنتی آموزشی بیشتر بر نواقص و کشاکش‌های این دانش‌آموزان تمرکز داشته‌اند و کمتر به شناسایی و پرورش استعدادهای بالقوه آنان پرداخته‌اند. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل چهارچوب علمی استعدادیابی و پرورش استعداد در دانش‌آموزان با نیازهای ویژه است. روش:پژوهش حاضر یک مرور روایتی است که به بررسی چهارچوب علمی مرتبط با استعدادیابی و پرورش استعداد در دانش‌آموزان با نیازهای ویژه پرداخته است. جستجوی مقالات در پایگاه‌های معتبر علمی از جمله Google Scholar، Elsevier، PubMed، Scopus و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط انجام شد. راهبرد جستجو شامل ترکیب عملگرهای بولی و محدودیت زمانی برای مقالات منتشرشده بین سال‌های ۲۰۰۵تا ۲۰۲۵بود. مقالات بر اساس معیارهای دقیق ورود و خروج بررسی شد که شامل انتشار در مجلات معتبر علمی، ارتباط مستقیم با موضوع پژوهش، و استفاده از روش‌های کمّی، کیفی، ترکیبی، و مروری بود. به‌منظور افزایش دقت و اعتبار تحلیل‌ها، از چارچوب استاندارد PRISMA برای شناسایی، غربالگری و انتخاب مطالعات استفاده شد. داده‌های حاصل از مقالات منتخب بر اساس اصول تحلیل مطالعات مرور روایتی طبقه‌بندی شدند تا چهارچوب علمی در حوزه استعدادیابی و پرورش استعداد استخراج شود. یافتهها:یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که روی‌آورد مبتنی بر نقاط قوت با تکیه بر مفاهیم تنوع عصبی و دوسو استثنایی، ظرفیت‌های کمتر دیده‌شده افراد با نیازهای ویژه را شناسایی و تقویت کرده و در ارتقای تحول شناختی، مهارت‌های اجتماعی، بهزیستی روان‌شناختی، و کیفیت زندگی آنها مؤثر بوده است. مدل‌های نظری مانند مدل بونتینکس، هورن، کوپر و همکاران و سوباتنیک و همکاران نیز بر غنای این حوزه افزوده است. نتیجهگیری:نتایج این پژوهش بر ضرورت تغییر نگرش در سیستم‌های آموزشی و سیاست‌گذاری‌های مرتبط با دانش‌آموزان با نیازهای ویژه تأکید دارد. مطالعات آینده باید بر توسعه و اجرای برنامه‌های آموزشی مبتنی بر توانمندی و استعدادیابی متمرکز شوند.
