1- واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران 2- گروه روان‌شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران 3- گروه روان‌شناسی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران 4- گروه آمار، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
چکیده: (2312 مشاهده)
زمینه و هدف:اختلال طیف اوتیسم، نوعی اختلال عصبی تحولی است که جنبه‌های مختلف تحول کودک را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. نارسایی در کنش‌های اجرایی یکی از نشانه‌های کودکان با اختلال طیف اوتیسم است. هدف این مطالعه مقایسه اثربخشی مدل درمان پاسخ‌محور و مدل درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و ناتوانی‌های مرتبط با آن بر کنش‌های اجرایی دانش‌آموزان با اختلال طیف اوتیسم است. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با دو گروهآزمایش و یک گروه گواه و مرحله پیگیری انجام شد. ۳۶ دانش‌آموز با میزان شدت اختلال اوتیسم متوسط به بالا (۲۱ پسر و ۱۵ دختر) با دامنه سنی ۸ تا ۱۲ سال پس از غربالگری با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به منظور تعدیل حواس ۱۶ جلسه تمرینات مربوط به یکپارچگی حسی را دریافت کردند. سپس به صورت تصادفی در ۱ گروه گواه (۷ پسر و ۵ دختر) و دو گروه آزمایش شامل مدل درمان پاسخ‌محور (۸ پسر و ۴ دختر) و مدل درمانی و آموزشی (۶ پسر و ۶ دختر) جایدهی شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش به مدت ۲۰ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای، تحت مداخله قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه رتبه‌بندی رفتاری کنش‌های اجرایی (جیویا، ۲۰۰۰) و پرسشنامه سنجش دامنه اوتیسم (اهلر و گیلبرک، ۱۹۹۳) بودند. از آزمون تحلیل واریانس با تکرار سنجش برای تحلیل نتایج استفاده شده است. یافته‌ها:نتایج نشان داد که مدل درمان پاسخ‌محور بر مؤلفه‌های بازداری، تغییر توجه، مهار هیجان، و آغازگری؛ و مدل درمانی و آموزشی بر مؤلفه‌های سازمان‌دهی مواد، حافظه کاری، نظارت، و برنامه‌ریزی، اثربخشی بیشتری دارند. همچنین نتایج در مرحله پیگیری بعد از دو ماه، پایدار مانده است. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که مدل درمان پاسخ‌محور باعث تعامل بهتر فرد با محیط و افزایش حرمت خود میشودو مدل درمانی و آموزشی، تصویرسازی و ارتباط بیشتر دانش‌آموز با محیط فیزیکی و همچنین تعدیل حواس را فراهم می‌کند.
Nikookholgh A, Saffarian Toosi M R, Nejat H, Zendedel A. Comparison of the Effectiveness of Pivotal Response Treatment Model and Therapeutic-Educational Model for Children with Autism and Related Disabilities with Emphasis on Sensory Integration on the Executive Functions of Students with Autism Spectrum Disorder. J Child Ment Health 2020; 7 (3) :291-303 URL: http://childmentalhealth.ir/article-1-672-fa.html
نیکوخلق امیر، صفاریان طوسی محمدرضا، نجات حمید، زنده دل احمد. مقایسه اثربخشی مدل درمان پاسخ‌محور و مدل درمان و آموزش کودکان با اختلال اوتیسم وناتوانی‌های مرتبط با آن با تأکید بر یکپارچگی حسی بر کنش‌های اجرایی دانش‌آموزان با اختلال طیف اوتیسم. فصلنامه سلامت روان کودک. 1399; 7 (3) :291-303
