1- دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران 2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده: (247 مشاهده)
زمینه و هدف:احترام به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در تحول اجتماعی و اخلاقی کودکان و نوجوانان، نقش بسزایی در شکل‌گیری روابط مثبت و سالم میان همسالان و در جامعه ایفا می‌کند. احترام نه تنها به عنوان یک ارزش اخلاقی شناخته می‌شود، که به عنوان یک عامل مؤثر در شکل‌گیری و تقویت رفتار اجتماعی عمل می‌کند. روش:پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی تفسیری هایدگری انجام شد تا چگونگی شکل‌گیری و تفسیر معانی مرتبط با مفهوم «احترام» در کودکان و نوجوانان مورد کاوش قرار گیرد. مشارکت کنندگان کودکان و نوجوانان 6، 8، 10، 12 و 15 ساله شهر کرمانشاه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و رعایت اصل اشباع نظری با 143 کودک و نوجوان مصاحبه نیمه‌ساختار یافته به عمل آمد. جهت تحلیل کیفی داده‌ها و درک دلالت‌های اصلی متون مرتبط با مفهوم احترام، از تکنیک تحلیل مضمون استفاده شد. به منظور مستندسازی بهتر مصاحبه‌ها و همچنین نظم‌دهی، تلخیص و ترکیب داده‌های اولیه به‌دست‌آمده، از نرم‌افزار MAXQDA 2024 استفاده شد. یافته‌ها:نتایج نشان داد که 6 مضمون اقتدار، قرارداد اجتماعی، رفتار اجتماع‌پسند، عدالت، شایستگی، و آزادی فردی استخراج شدند. کودکان در سن 6 سالگی در توصیف مفهوم احترام به اقتدار اشاره کردند، در سن 8 سالگی رفتارهای اجتماع‌پسند مانند کمک به دیگران، محبت کردن و همدلی، در سن 10 سالگی در توصیف احترام از مفاهیم رفتار اجتماع‌پسند و قرارداد اجتماعی همانند هنجار اجتماعی و آداب و رسوم استفاده کردند، کودکان 12 ساله وقتی درباره احترام صحبت می‌کنند، به مفاهیمی مثل عدالت، انصاف و برابری اشاره کردند و در نهایت در سن 15 سالگی نوجوانان در توصیف احترام از مفاهیم شایستگی و آزادی فردی استفاده کردند. نتیجهگیری:این پژوهش با ترسیم نقشه راه تحول مفهوم احترام، بر ضرورت توجه به فرایند تحولی در طراحی برنامه‌های آموزشی و اجتماعی تأکید می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مداخلات متناسب با سن می‌تواند به پرورش نسلی همدل‌تر، عادل‌تر، و مسئولیت‌پذیرتر کمک کرده و مبنایی برای پژوهش‌های آتی فراهم آورد.
